کنتاکتور چیست؟
تعداد بازدید ها ( 2371 عدد)
کنتاکتور وسیله ای است که از آن برای قطع و وصل یا تغییر اتصالات مدار در تابلو های برق صنعتی استفاده می شود. عملکرد کنتاکتور بر پایه خاصیت الکترومغناطیسی بوبین آن می باشد که با استفاده از این خاصیت تعدادی کنتاکت را باز (قطع) و یا بسته (وصل) می کند.
چگونگی باز و بسته کردن کنتاکت با استفاده از خاصیت الکترومغناطیسی بوبین کنتاکتور
بوبین کنتاکتور از هسته و سیم پیچ که به دور هسته پیچیده شده است تشکیل می شود. هسته بوبین کنتاکتور از دو هسته E شکل و یا U شکل ثابت و متحرک تشکیل شده است. سیم پیچ بوبین بر روی هسته متحرک پیچیده شده است که با عبور جریان از این سیم پیچ بر طبق خاصیت مغناطیسی نیروی کششی به اندازه F= Fm sin2ω از هسته متحرک به هسته ثابت در جهت کم کردن فاصله بین دو هسته وارد می شود. حرکت هسته متحرک به سمت هسته ثابت سبب باز و بسته شدن کنتاکت های کنتاکتور می شود.
حلقه اتصال کوتاه در کنتاکتور های AC
در کنتاکتور هایی که با برق AC تغذیه میشوند به منظور از بین برن لرزش و نوسان نیروی کششی بین هسته ثابت و متحرک از یک حلقه اتصال کوتاه مانند آنچه در موتورهای قطب چاکدار وجود دارد استفاده می شود. با القای ولتاژ در این حلقه جریانی بوجود می آید که شار تولیدی این جریان با شار اصلی 90 درجه اختلاف فاز دارد و سبب میشود تا همیشه یک نیروی کششی از سمت قسمت ثابت بر قسمت متحرک هسته وارد شود.
قسمت های مختلف کنتاکتور
مزایاي استفاده از کنتاکتورها نسبت به کلیدهاي دستی صنعتنی عبارتند از :
امکان کنترل مصرف کننده از راه دور
کنترل مصرف کننده از چند محل
امکان طراحی مدار فرمان اتوماتیک براي مراحل مختلف کار مصرف کننده
سرعت قطع و وصل زیاد و کم بودن استهلاك کلید
از آنجا که در کنتاکتورها در هنگام قطع و وصل کنتاکتها بر روي هم ساییدگی مکانیکی ندارند لذا عمر مکانیکی آنها نسبت به سایر کلیدها بیشتر است
هنگام قطع برق، مدار مصرف کننده به وسیلۀ کنتاکتور قطع می شود و شروع به کار دستگاه نیاز به استارت مجدد دارد. در نتیجه از خطرات وصل ناگهانی دستگاه جلوگیري به عمل می آید
از نظر حفاظتی نیز کنتاکتورها مطمئن تر بوده و داراي حفاظت مناسبتر و کامل تر هستند.
در شکل 7 -1 نماي ظاهري یک کنتاکتور و اجزاي تشکیل دهنده آن نشان داده شده است.
اجزاي نشان داده شده در شکل 7 -1 عبارتند از:
حامل کنتاکت هاي ثابت (این قسمت باید داراي درجه عایقی مناسبی باشد)
6 ترمینال
صفحه فلزي انتهایی براي نصب قسمت هاي ثابت روي آن
کنتاکت هاي ثابت و متحرك (این کنتاکت ها باید در یک خط قرار گرفته و از پوشش اکسید نقره به منظور بالا بردن ضریب اطمینان در مقابل کار زیاد، در روي آنها استفاده شود.)
بوبین کنتاکتور (در این کنتاکتور بوبین طوري ساخته شده که در مقابل عوامل جوي و نیروهاي مکانیکی، مقام باشد.)
ترمینال هاي ورودي و خروجی (این ترمینال ها طوري طراحی می شوند که به راحتی قابل دسترسی باشند.)
سیستم هستۀ آهنی ثابت و متحرك
قسمت کنترل جرقه (این قسمت باید داراي مقاومت زیاد در برابر گرماي حاصل از جرقه ایجاد شده در هنگام قطع کنتاکتور باشد.)
حامل کنتاکت هاي متحرك (این قسمت باید داراي درجه عایقی مناسبی باشد)
جریانهاي نامي كنتاكتور
در هر کنتاکتور، جریانهاي نامی مختلفی تعریف می شود. این جریانها عبارتند از:
جریان دائمی: این جریان با I2th نشان داده می شود و جریانی است که در شرایط کار عادی، در زمانی نا محدود و بدون قطع شدن از کنتاکتها عبور نموده، حرارت غیر مجاز تولید نکند و لزومی به تعمیر و سرویس کنتاکتور نیز احساس نشود.
جریان هفتگی: این جریان با I1th نشان داده می شود و جریانی است که در شرایط نرمال و با هفته ای یکبار اتصال از کنتاکت ها عبور کرده و تغییری در خصوصیات کنتاکتور به وجود نیاورد.
جریان شیفتی (هشت ساعتی) : این جریان با Ith نشان داده می شود و جریانی است که در شرایط کار نرمال و با یکبار اتصال در هر هشت ساعت (یک شیفت کاری) از کنتاکت ها می گذرد و تغییری در خصوصیات کنتاکتور به وجود نیاورد.
جریان کار نامی: این جریان با Ie نشان داده می شود و جریانی است که شرط استفاده از کنتاکتور را در رابطه با نوع و مقدار ولتاژ بار بیان می کند. مثلاً اگر این جریان به طور دائم از کنتاکتور عبور نماید مقدار Ie برابر با Ith خواهد بود. ( Ie=Ith )
جریان اتصال کوتاه: مقدار ماکزیمم جریان در لحظة اتصال کوتاه که ممکن است باعث آسیب در کنتاکتور شود به جریان اتصال کوتاه ضربه ای معروف است (Is). همچنین مقدار مؤثر جریان اتصال کوتاه که کلید برای مدت یک ثانیه قادر به تحمل آن است، جریان یک ثانیه ای یا جریان نامی زمان کم نامیده می شود و با (Is) Ith مشخص می گردد.
ولتاژ های نامي كنتاكتور
تعریف ولتاژهاي نامی براي هر کنتاکتورعبارتند از:
ولتاژ کار نامی: این ولتاژ که با Ue نشان داده می شود مربوط به کنتاکت ها بوده و مقدار ولتاژي است که کنتاکت ها با جریان نامی Ie در آن به کار گرفته می شوند. این ولتاژ، توانایی قطع و وصل، نوع و محل استفادة کنتاکتور را مشخص می کند
ولتاژ عایقی نامی: این ولتاژ که با Ui نشان داده می شود، ولتاژي است که استحکام عایقی بین کنتاکت ها را نشان می دهد.
ولتاژهای نامی تغذیه بوبین: این ولتاژ که با Ue نشان داده می شود ولتاژي است که باید به بوبین کنتاکتور اتصال یابد تا کنتاکتور عملکرد خود را داشته باشد.
ولتاژ کنتاکتورهاي صنعتی از 220 ولت تا 660 ولت و کنتاکتهاي اصلی آنها براي جریان A9 تا A2750 )مجهز به رادیاتورهاي خفه کننده جرقه در موقع قطع و وصل) ساخته می شوند.
ولتاژ تغذیه بوبین کنتاکتورها متفاوت بوده و از 24 تا 380 ولت ساخته می شوند. در اکثر کشورهاي صنعتی براي حفاظت بیشتر، تغذیه بوبین کنتاکتورها را زیر ولتاژ حفاظت شده (65 ولت) انتخاب می کنند و یا براي تغذیۀ مدار فرمان از ترانسفورماتور جدا کننده استفاده می کنند.
قابلیت قطع و وصل و طول عمر كنتاكتور
سرعت قطع و وصل کنتاکتورها در زیر بار را می توان بدون آنکه آسیبی به آنها برسد با طراحی و انتخاب مناسب با 3000 بار در مدت افزایش داد.
تعداد دفعات قطع و وصل کنتاکتور (هر قطع و وصل یک بار) عمر مکانیکی نامیده می شود. طول عمر مکانیکی با حروف از A تا F که اصطلاحاً کلاس کلید نامیده می شود مشخص می شود حرف A تعداد 103 بار قطع و وصل، حرف B تعداد 104 بار، C تعداد 105 بار،D تعداد 106 بار، E تعداد 107 بار وF تعداد 108 بار قطع و وصل را نشان می دهد.
بعد از حروف کلاس کلید ممکن است عددي به عنوان ضریب قرار گیرد مثلاً E3 براي طول عمر 3×107 بار قطع و وصل به کار می رود.
قدرت قطع كنتاكتور
به منظور انتخاب کنتاکتور مناسب براي مصرف کننده هاي مورد نظر باید به مشخصات توان، ولتاژ، جریان و ضریب قدرت باري که کنتاکتور مجاز است به آن وصل شود، توجه کرد. همچنین کنتاکتهاي کنتاکتور باید تحمل جریان راه اندازي، جریان دائمی و جریانهاي اتصال کوتاه لحظه اي پیش آمده را نیز داشته باشند. قدرت کنتاکتهاي کنتاکتور در تحمل قوس الکتریکی ناشی از قطع کنتاکت ها را قدرت فزع کنتاکتور می نامند. مشخصات بیان شده در بسیاري از موارد بر روي بدنۀ کنتاکتور یا در کاتالوگ آن نوشته می شوند.
براي راحتی کار انتخاب کنتاکتور، طبقه بندي خاصی را براي کنتاکتورها در نظر می گیرند، این طبقه بندي بر اساس نوع جریان و موارد کاربرد انجام می شود. جدول 7 -1 طبقه بندي را نشان می دهد.
نوع جریان
استاندارد و طبقه بندي کنتاکتور
مورد استفاده
AC
AC1
باراهمی- بار غیر سلفی یا باخاصیت سلفی ضعیف- گرم کن برقی توان حدود COSΦ=0/95
AC2
براي راه اندازي موتورهاي آسنکرون روتور سیم پیچی، بدون ترمز جریان مخالف، جریان راه اندازي بستگی به مقاومت مدار روتور دارد.
AC2'
براي راه اندازي موتور آسنکرون روتور سیم پیچی با ترمز جریان مخالف
AC3
براي راه اندازي موتور آسنکرون روتور قفسه اي- هنگام قطع جریان نامی از تیغه هاي کنتاکتور عبور می کند- تحمل جریان راه اندازي 5 تا 7 برابر جریان نامی
AC4
براي راه اندازي موتور آسنکرون روتور قفسه اي- به کار بردن ترمز جریان مخالف- تغییر جهت گردش الکترو موتور روتور قفسه اي- تعداد دفعات قطع و وصل در فواصل زمانی اندك
AC11
کنتاکتور کمکی- کنتاکتور فرمان بدون داشتن کنتاکت قدرت کوپل مغناطیسی - استفاده فقط در مدار فرمان
DC
DC1
بار اهمی - بار غیر سلفی یا با خاصیت سلفی ضعیف - گرم کن برقی
DC2
راه اندازي موتور شنت- قطع کردن موتور هنگام کار
DC3
براي راه اندازي موتور شنت با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی اندك- مدار ترنر
DC4
راه اندازي موتور سري – قطع موتور هنگام کار
DC5
راه اندازي موتور سري با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد ، در فواصل زمانی اندك- تغییر جهت گردش موتور- مدار ترنر
DC11
کنتاکتور کمکی – کنتاکتور فرمان – کوپل مغناطیسی
شرکت تجهیزات مهندسی فن آوران جابان آماده ارائه خدمات طراحی و اجرای سیستم های اتوماسیون صنعتی متناسب با نیاز مجموعه های صنعتی و کارخانجات با بهره گیری از تخصص و تجارب متخصصان خود می باشد.
این شرکت در راستای سیاست های مشتری مداری خود آماده ارائه خدمات مشاوره بصورت کاملاً رایگان در زمینه طراحی و اجرای سیستم های اتوماسیون صنعتی (درصورت نیاز بازدید کارشناس از محل) برای مشتریان عزیز است (این یک شعار نیست). شما می توانید از طریق شماره تماس 05138408889 و یا شماره تلگرام 09300244083 با کارشناسان این حوزه ارتباط برقرار کرده و از خدمات رایگان مشاوره در زمینه طراحی و اجرای سیستم های اتوماسیون صنعتی استفاده کنید. همچنین شما با استفاده از کلید بر روی برق صنعتی میتوانید تجهیزات برق صنعتی موردنیاز خود را از طریق پنل فروشگاهی فن آوران جابان از برندهای معتبر داخلی و خارجی تهیه کنید و برای خریدهای بالای 1 میلیون تومان از ارسال رایگان محصولات خریداری شده، بهره مند شوید.
خرید تجهیزات برق صنعتی
خدمات طراحی و اجرای سیستم های اتوماسیون و برق صنعتی
اطلاعات
بیشتر